Kennis is het fundament van de huidige dienstenmaatschappij. Werd de waarde van een onderneming vroeger vooral bepaald door fysiek kapitaal, zoals machines, apparatuur en transportmiddelen, tegenwoordig is de kennis die in hoofden van mensen zit voor veel organisaties de belangrijkste asset. Maar terwijl een machine ‘s avonds op de werkplek achterblijft, gaan de mensen aan het einde van een werkdag weer naar huis. Hoe stelt u het fundament van uw onderneming veilig?
Naar een nieuwe realiteit
Werkten onze voorouders nog vooral met hun handen, wij doen meer met ons hoofd. “De complexiteit en de dynamiek van onze wereld zijn in relatief korte tijd dramatisch toegenomen,” schrijft Mathieu Weggeman in zijn boek Kennismanagement: de praktijk (2000). We doen zaken met bedrijven aan de andere kant van de wereld, houden ontwikkelingen op de markt scherp in de gaten en zetten data om in bruikbare inzichten. Wie niet snel genoeg reageert op veranderingen, dreigt achterop te raken. Volgens Weggeman zal een manager moeten vertrouwen op de kennis en loyaliteit van zijn mensen. “Kennis om uit het grote aanbod de relevante data te selecteren en daar inhoudelijk ‘de juiste’ betekenis aan toe te kennen,” schrijft Weggeman, “en loyaliteit om de aldus verkregen informatie om te zetten in real time-acties die een bijdrage leveren aan het realiseren van de doelen van de organisatie.”
Kennis als productiefactor
Het besef dat niet fysiek kapitaal, maar kennis, inzichten en ideeën in toenemende mate de werkelijke waarde van een onderneming bepalen, begint steeds meer door te dringen. Zo stelde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) eind vorig jaar in de nota. Naar een lerende economie dat het succes van de Nederlandse economie niet alleen afhangt van het genereren van nieuwe kennis, maar ook van het verspreiden en absorberen van bestaande kennis. “Mochten de mensen er om een of andere reden collectief ineens geen zin meer in hebben om de volgende ochtend weer te verschijnen, dan komt de organisatie krakend tot stilstand,” stelt ook Weggeman. “De productiefactor die voor kennisintensieve organisaties het meest van belang is, zit ‘verpakt’ in de hoofden van mensen en loopt aan het einde van de werkdag zo de poort uit.”
Investeren in kennis
Kennis die niet op papier staat, maar opgeslagen zit in de hoofden van ervaren medewerkers, is cruciaal voor veel (diensten)organisaties, maar helaas niet eenvoudig over te dragen aan anderen. Vaak gaat het om ervaringen, waarden en opvattingen die voor een medewerker bijna vanzelfsprekend zijn geworden, maar moeilijk door te geven zijn. Dat betekent dat wanneer een ervaren medewerker met pensioen gaat en zijn kennis meeneemt, uw bedrijf een deel van zijn waarde verliest. En dat is zonde. Door te investeren in het behouden en benutten van kennis, kunt u het fundament van uw onderneming veiligstellen en de continuïteit waarborgen. ■